Η καλή διατροφή είναι σημαντική προκειμένου να διατηρήσετε τα μάτια σας υγιή καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σας. Δύο απ’ τα πιο ευεργετικά θρεπτικά συστατικά έχουν ονόματα που ίσως μπορεί να μη γνωρίζετε: λουτεΐνη (LOO-teen) και ζεαξανθίνη (zee-ah-ZAN-thin).
Η λουτεΐνη κι η ζεαξανθίνη είναι δύο τύποι καροτενοειδών (kuh-RAH-teh-noids), οι οποίοι έχουν αποχρώσεις κιτρινοκόκκινες. Συναντώνται σε υψηλές συγκεντρώσεις, κυρίως, σε λαχανικά κι άλλα φυτά. Αν κι η λουτεΐνη θεωρείται κίτρινη χρωστική ουσία, σε υψηλές συγκεντρώσεις εμφανίζεται πορτοκαλοκόκκινη.
Στη φύση, η λουτεΐνη κι η ζεαξανθίνη φαίνεται να απορροφούν μεγάλες ποσότητες ηλιακές ενέργειας. Ο ρόλος τους είναι να προστατέψουν τα φυτά απ’ την έντονη κι επιβλαβή ηλιακή ακτινοβολία.
Η λουτεΐνη κι η ζεαξανθίνη βρίσκονται, επίσης, σε υψηλές συγκεντρώσεις στην ωχρά κηλίδα του ανθρώπινου ματιού. Είναι, μάλιστα, υπεύθυνες για το χαρακτηριστικό κιτρινωπό της χρώμα. Η ωχρά κηλίδα ονομάζεται επίσης macula lutea (από τη λατινική macula, που σημαίνει «σημείο» και lutea, που σημαίνει «κίτρινο»).
Πρόσφατη έρευνα ανακάλυψε ένα τρίτο καροτενοειδές στην ωχρά κηλίδα που ονομάζεται μεσο-ζεαξανθίνη. Η ουσία αυτή δε βρίσκεται σε τρόφιμα, αλλά φαίνεται να δημιουργείται στον αμφιβληστροειδή απ’ την κατάποση λουτεΐνης.
Η λουτεΐνη κι η ζεαξανθίνη φαίνεται να έχουν σημαντικές αντιοξειδωτικές λειτουργίες στο σώμα. Μαζί με άλλα φυσικά αντιοξειδωτικά, όπως η βιταμίνη C, το β-καροτένιο και η βιταμίνη Ε, προστατεύουν το σώμα από τις βλαβερές επιδράσεις των ελεύθερων ριζών. Οι ελεύθερες ρίζες αποτελούν ασταθή μόρια που μπορούν να καταστρέψουν τα κύτταρα και να προξενήσουν πολλές ασθένειες.
Επιπλέον, η λουτεΐνη μπορεί να βοηθήσει σημαντικά και στην προστασία από την αθηροσκλήρωση (συσσώρευση λιπαρών αποθέσεων στις αρτηρίες). Η συγκεκριμένη νόσος αποτελεί την κύρια αιτία των καρδιακών προβλημάτων.
Τα οφέλη της λουτεΐνης και της ζεαξανθίνης στην όρασή μας
Πιστεύεται ότι η λουτεΐνη, η ζεαξανθίνη κι η μεσο-ζεαξανθίνη εμποδίζουν το μπλε φως να φτάσει στις υποκείμενες δομές του αμφιβληστροειδούς. Με αυτόν τον τρόπο, μειώνουν τον κίνδυνο οξειδωτικής βλάβης που προκαλείται από τη συγκεκριμένη ακτινοβολία.
Ορισμένες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η λουτεΐνη κι η ζεαξανθίνη βοηθούν στην πρόληψη της AMD. Μάλιστα, μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά και στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου.
Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Nutrition & Metabolism διαπίστωσε ότι ένα συμπλήρωμα διατροφής που περιέχει μεσο-ζεαξανθίνη, λουτεΐνη και ζεαξανθίνη αύξησε αποτελεσματικά την οπτική πυκνότητα της χρωστικής ουσίας της ωχράς κηλίδας στους περισσότερους από τους ανθρώπους που κατανάλωσαν το συμπλήρωμα. Η χρωστική ουσία που βρίσκετα στην ωχρά κηλίδα πιστεύεται ότι προσφέρει προστασία απέναντι στην ανάπτυξη της AMD.
Μελέτες που δημοσιεύθηκαν στο American Journal of Epidemiology, Ophthalmology and Archives of Ophthalmology διαπίστωσαν ότι τα υψηλότερα επίπεδα λουτεΐνης και ζεαξανθίνης στη διατροφή σχετίζονται με χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης AMD.
Δύο μελέτες που δημοσιεύθηκαν στην Investigative Ophthalmology and Visual Science διαπίστωσαν ότι τα μάτια που παρουσιάζουν μεγαλύτερα επίπεδα χρωστικών ήταν λιγότερο πιθανό να έχουν ή να αναπτύξουν εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας.
Στην έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Archives of Biochemistry and Biophysics, οι συγγραφείς της μελέτης καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η λουτεΐνη, η ζεαξανθίνη κι η μεσο-ζεαξανθίνη φιλτράρουν το φως μικρού μήκους κύματος και προλαμβάνουν ή μειώνουν τη δημιουργία ελεύθερων ριζών στο επιθήλιο του αμφιβληστροειδούς. Προτείνουν επίσης ότι ένα συμπλήρωμα που περιέχει μείγμα αυτών των καροτενοειδών είναι πιο αποτελεσματικό από οποιοδήποτε άλλο που περιέχει μεμονωμένα αυτά τα καροτενοειδή στην ίδια συνολική συγκέντρωση.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Optometry, οι συμμετέχοντες με πρώιμη AMD, που κατανάλωναν 8 mg ζεαξανθίνης ημερησίως για ένα έτος, βελτίωσαν τη νυχτερινή τους οδήγηση κι η οπτική τους οξύτητα βελτιώθηκε σημαντικά.
AREDS & AREDS2
Τον Μάιο του 2013 δημοσιεύθηκαν τα πολυαναμενόμενα αποτελέσματα της δεύτερης μελέτης (Age-Related Eye Disease Study (AREDS2). Η συγκεκριμένη μελέτη χρηματοδοτήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Ματιών.
Το AREDS2 ήταν συνέχεια της αρχικής πενταετούς μελέτης AREDS που δημοσιεύθηκε το 2001. Σύμφωνα με τη μελέτη, η χρήση ενός ημερήσιου αντιοξειδωτικού συμπληρώματος που περιέχει β-καροτένιο, βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, ψευδάργυρο και χαλκό μείωσε τον κίνδυνο προοδευτικής AMD κατά 25% μεταξύ των συμμετεχόντων με πρώιμο κι ενδιάμεσο εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας.
Ο στόχος του AREDS2 ήταν να αξιολογήσει την επίδραση άλλων θρεπτικών ουσιών- συμπεριλαμβανομένης της λουτεΐνης και της ζεαξανθίνης- στην πρόληψη της AMD κι άλλων οφθαλμικών παθήσεων που σχετίζονται με την ηλικία. Το AREDS2 διερεύνησε επίσης την επίδραση της αφαίρεσης βήτα-καροτενίου από το συμπλήρωμα AREDS, καθώς η παρουσία του έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε ομάδες που συμπεριελάμβαναν και καπνιστές.
Αποτελέσματα μελέτης AREDS2
Τα αποτελέσματα του AREDS2 έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες στη μελέτη με πρώιμα σημάδια εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας που έλαβαν μια τροποποίηση του αρχικού συμπληρώματος διατροφής AREDS που περιείχε 10 mg λουτεΐνης και 2 mg ζεαξανθίνης (χωρίς βήτα-καροτένιο) κάθε μέρα, για την πενταετή περίοδο της έρευνας, είχαν 10 έως 25% λιγότερο κίνδυνο εκφυλισμού της AMD. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη των οποίων οι δίαιτες περιείχαν τις χαμηλότερες ποσότητες τροφίμων που περιέχουν φυσική λουτεΐνη και ζεαξανθίνη εμφάνισαν τη μεγαλύτερη μείωση του κινδύνου εκφυλισμού της AMD, συγκριτικά με όσους λάμβαναν ημερησίως ανάλογα συμπληρώματα διατροφής.
Ενώ το AREDS2 κι άλλες μελέτες παρέχουν στοιχεία ότι η λουτεΐνη κι η ζεαξανθίνη μπορεί να διαδραματίσουν σπουδαίο ρόλο στην πρόληψη του εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας (ή τουλάχιστον στη μείωση του κινδύνου επιδείνωσης της AMD), είναι λιγότερο σαφές, εάν αυτά τα καροτενοειδή βοηθούν στην πρόληψη του καταρράκτη.
Η έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Archives of Ophthalmology υποστηρίζει ότι γυναίκες των οποίων η διατροφή περιλαμβάνει υψηλές ποσότητες υγιεινών τροφών που περιέχουν λουτεΐνη, ζεαξανθίνη κι άλλα καροτενοειδή έχουν μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης καταρράκτη, απ’ τις γυναίκες των οποίων η διατροφή περιέχει χαμηλότερες ποσότητες αυτών των θρεπτικών ουσιών.
Ωστόσο, στο AREDS2 φάνηκε ότι οι ουσίες που λαμβάνονται μέσω ειδικών συμπληρωμάτων δεν είχαν καμία επίδραση στην υγεία του ασθενούς. Συγκεκριμένα, η λουτεϊνη κι η ζεαξανθίνη όταν λαμβάνονται μέσω συμπληρωάτων δεν περιορίζουν του κινδύνου για την εμφάνιση καταρράκτη.
Τρόφιμα που περιέχουν λουτεΐνη και ζεαξανθίνη
Οι καλύτερες φυσικές πηγές της λουτεΐνης και της ζεαξανθίνης είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Μεταξύ αυτών, το μαγειρεμένο λάχανο και το σπανάκι βρίσκονται στη κορυφή της λίστας, σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ.
Οι μη χορτοφαγικές πηγές λουτεΐνης και ζεαξανθίνης περιλαμβάνουν τους κρόκους αυγών. Ωστόσο, εάν έχετε υψηλή χοληστερόλη, προτιμήστε περισσότερο τα φρούτα και τα λαχανικά.
Πηγή:
allaboutvision.com