Μία από τις πιο δυνατές εμπειρίες της ζωής ενός γονέα είναι η στιγμή που για πρώτη φορά το νεογέννητο παιδί ανοίγει τα μάτια του και αντικρίζει τα μάτια του μπαμπά και της μαμάς. Τί σημαίνει, όμως για τα βρέφη, όταν αυτό δε συμβεί αμέσως μετά τη γέννα; Πώς αναπτύσσεται η όραση στα βρέφη;
Το οπτικό σύστημα ενός νεογέννητου βρέφους χρειάζεται λίγο χρόνο για να αναπτυχθεί. Την πρώτη εβδομάδα της ζωής, τα μωρά δε βλέπουν ιδιαίτερα καλά. Η πρώτη τους εικόνα για τον κόσμο είναι κάπως απροσδιόριστη και τα είδωλα περιλαμβάνουν μόνο αποχρώσεις του γκρι.
Χρειάζονται αρκετοί μήνες για να αναπτυχθεί πλήρως η όραση ενός παιδιού. Αν γνωρίζετε τα ορόσημα στην ανάπτυξη της όρασης του μωρού σας (και τι μπορείτε να κάνετε για να το βοηθήσετε) μπορείτε να διασφαλίσετε ότι το παιδί βλέπει σωστά και απολαμβάνει τον κόσμο του στο έπακρο.
Η ανάπτυξη της βρεφικής όρασης ξεκινά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Η ανάπτυξη της όρασης στα βρέφη ξεκινά πριν από τη γέννηση τους. Το πώς φροντίζετε το σώμα σας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι εξαιρετικά σημαντικό για την ανάπτυξη του σώματος και του νου του μωρού σας, συμπεριλαμβανομένων των ματιών και των κέντρων που ευθύνονται για την όραση στον εγκέφαλο.
Φροντίστε να ακολουθήσετε τις οδηγίες που σας δίνει ο γιατρός σας σχετικά με τη σωστή διατροφή, συμπεριλαμβανομένων των συμπληρωμάτων. Είναι πολύ σημαντικό, επίσης, να λαμβάνετε τη σωστή ανάπαυση που χρειάζεστε. Αποφύγετε το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ. Και τα δύο αυτά μπορούν να προκαλέσουν πολλαπλά προβλήματα στην υγεία του μωρού σας, καθώς και σοβαρές οφθαλμικές παθήσεις.
Το κάπνισμα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, ειδικά σ’ αυτήν την ευαίσθητη περίοδο. Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει περίπου 3.000 διαφορετικές χημικές ουσίες αρκετά βλαβερές για τον άνθρωπο. Μεταξύ αυτών των ουσιών συμπεριλαμβάνεται και το μονοξείδιο του άνθρακα, ουσία ιδιαίτερα επικίνδυνη.
Ακόμη και η λήψη κοινών φαρμάκων, όπως η ασπιρίνη, μπορεί να είναι επικίνδυνη για το μωρό σας σ’ αυτήν την περίοδο. Η ασπιρίνη μπορεί να προκαλέσει προβλήματα κατά τη διάρκεια του τοκετού, καθώς και να αυξήσει τον κίνδυνο να γεννηθεί το μωρό με ιδιαίτερα χαμηλό βάρος. Το φαινόμενο αυτό έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο προβλημάτων όρασης στα βρέφη.
Πρέπει να συμβουλεύσετε σε κάθε περίπτωση τον γιατρό σας, πριν καταναλώσετε οποιαδήποτε φάρμακο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνη, συμπεριλαμβανομένων φαρμάκων φαινομενικά αβλαβών, που δεν απαιτούν συνταγογράφηση.
Ανάπτυξη της όρασης κατά τη γέννηση
Λίγο μετά τη γέννα, ο γιατρός θα εξετάσει εν συντομία τα μάτια του βρέφους για να διαπιστώσει εάν υπάρχουν σημάδια γενετικών οφθαλμικών παθήσεων, όπως ο καταρράκτης. Αν και τέτοια οφθαλμικά προβλήματα είναι σπάνια, πρέπει να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν νωρίς, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η επίδρασή τους στην ανάπτυξη της όρασης του παιδιού.
Κατά τη γέννηση, τα βρέφη βλέπουν μόνο σε μαύρο, άσπρο και αποχρώσεις του γκρι. Αυτό συμβαίνει γιατί τα νευρικά κύτταρα στον αμφιβληστροειδή και τον εγκέφαλό που ελέγχουν την όραση δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως.
Επίσης, τα μάτια ενός νεογέννητου μωρού δεν έχουν την ικανότητα να επικεντρώνονται σε κοντινά αντικείμενα.
Συνεπώς, δε θα πρέπει να ανησυχείτε εάν το μωρό σας δεν φαίνεται να εστιάζει στο πρόσωπό σας. Χρειάζεται λίγος χρόνος.
Παρά τους οπτικούς περιορισμούς, μελέτες δείχνουν ότι λίγες μέρες μετά τη γέννησή τους προτιμάται στα βρέφη να βλέπουν το προσώπου της μητέρας τους περισσότερο από το πρόσωπο ενός ξένου.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτή η προτίμηση εξαρτάται από ερεθίσματα που σχετίζονται με το μήκος και το σχήμα της hairline των μαλλιών της μητέρας. (Σε διάφορες μελέτες, έχει φανεί ότι, εάν τα μαλλιά καλύπτονται με μαντήλι, π.χ., η προτίμηση των βρεφών να αντικρίζουν το πρόσωπο της μητέρας τους εξέλειψε.)
Συνεπώς, για να ενθαρρύνετε την οπτική αλληλεπίδραση με το νεογέννητο παιδί σας, διατηρήστε το χτένισμά σας ίδιο και αποφύγετε να αλλάξετε την εμφάνισή των μαλλιών σας.
Ένα πράγμα που μπορεί να παρατηρήσετε για το νεογέννητο γιο ή την κόρη σας είναι το πόσο μεγάλα είναι τα μάτια τους. Αυτό συμβαίνει επειδή η φυσιολογική ανάπτυξη στα βρέφη προχωρά από το κεφάλι προς τα κάτω. Κατά τη γέννηση, τα μάτια του μωρού σας έχουν ήδη το 65% του μεγέθους ενός ενήλικα!
Η ανάπτυξη της όρασης: 1ος μήνας
Τα μάτια του μωρού δεν είναι πολύ ευαίσθητα στο φως κατά τον πρώτο μήνα της γέννησης. Στην πραγματικότητα, η ποσότητα του φωτός που απαιτείται στα βρέφη ηλικίας 1 μηνών να γνωρίζουν ότι υπάρχει φως, είναι 50 φορές υψηλότερη από εκείνη ενός ενήλικα.
Συνεπώς, δε θα υπάρξει κανένα πρόβλημα, εάν αφήσετε μερικά φώτα αναμμένα στο βρεφικό δωμάτιο. Δε θα επηρεάσει καθόλου την όραση ή τον ύπνο του νεογνού, ενώ παράλληλα μπορεί να αποδεχτεί ιδιαίτερα ωφέλιμο για εσάς. Διότι έτσι, θα αποφύγετε τους νυχτερινούς τραυματισμούς στα έπιπλα, όταν θα σηκώνεστε για να ελέγχετε ότι όλα είναι καλά!
Στα βρέφη η ικανότητα να βλέπουν και να αντιλαμβάνονται όλα τα χρώματα αναπτύσσεται πολύ γρήγορα. Μία εβδομάδα μετά τη γέννησή τους, μπορούν να δουν το κόκκινο, το πορτοκαλί, το κίτρινο και το πράσινο. Ωστόσο χρειάζεται λίγος περισσότερος χρόνος για άλλα χρώματα όπως το μπλε ή το μωβ. Αυτό συμβαίνει επειδή το μπλε φως έχει μικρότερο μήκος κύματος και υπάρχουν λιγότεροι χρωματικοί υποδοχείς στον ανθρώπινο αμφιβληστροειδή για το μπλε φως.
Μην ανησυχείτε, εάν τα μάτια του μωρού φαίνονται ορισμένες φορές μη ευθυγραμμισμένα. Ένα μάτι μπορεί περιστασιακά να παρασύρεται προς τα μέσα ή προς τα έξω σε σχέση με το διπλανό του. Αυτό είναι φυσιολογικό, ωστόσο, εάν δείτε μια μεγάλη και συνεχή απόκλιση μεταξύ τους, ενημερώστε αμέσως τον γιατρό σας.
Για να τονώσετε την όραση του βρέφους σας, διακοσμήστε το δωμάτιο του με φωτεινά και χαρούμενα χρώματα. Συμπεριλάβετε έργα τέχνης και έπιπλα με έντονα χρώματα και βεβαιωθείτε ότι υπάρχει πλήθος αντιθέσεων διαφόρων χρωμάτων και σχεδίων.
Η ανάπτυξη της όρασης: 2ος και 3ος μήνας
Πολλές εξελίξεις στην ανάπτυξη της όρασης λαμβάνουν χώρα στους δύο ή και στους τρεις μήνες μετά τη γέννα. Τα βρέφη αναπτύσσουν έντονη οπτική οξύτητα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και τα μάτια τους αρχίζουν να κινούνται έχοντας πλήρη ευθυγράμμιση.
Σ’ αυτό το στάδιο ανάπτυξης, το παιδί θα πρέπει να ακολουθεί κινούμενα αντικείμενα και να αρχίζει να αναζητά τα πράγματα που βλέπει.
Επίσης, σ’ αυτό το στάδιο, τα βρέφη μαθαίνουν πώς να μετατοπίζουν το βλέμμα τους από το ένα αντικείμενο στο άλλο χωρίς να χρειάζεται να κουνήσουν το κεφάλι τους. Επιπλέον, τα μάτια τους γίνονται πιο ευαίσθητα στο φως: σε ηλικία 3 μηνών, το όριο ανίχνευσης του φωτός είναι μόνο 10 φορές μεγαλύτερο από αυτό ενός ενήλικα.
Για αυτόν τον λόγο, θα πρέπει να μειώσετε τον φωτισμό κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Για να τονώσετε την ανάπτυξη της όρασης του παιδιού ηλικίας 2 έως 3 μηνών, η American Optometric Association (AOA) προτείνει τα εξής:
- Προσθέστε νέα αντικείμενα στο δωμάτιο ή αλλάξτε τη θέση των υπαρχόντων αντικειμένων.
- Επικοινωνείτε με το μωρό σας, κάθε φορά που βρίσκεστε κοντά του.
- Αφήστε ένα φως ανοιχτό το βράδι. Έτσι, θα υπάρξει οπτική διέγερση κάθε φορά που το παιδί θα βρίσκεται ξύπνιο στην κούνια του.
- Αφήστε το μωρό σας να κινείται μπουσουλόντας. Με αυτόν τον τρόπο παρέχεται η δυνατότητα πολλών οπτικών εμπειριών και ερεθισμάτων.
Η ανάπτυξη της όρασης: 4ος και 6ος μήνας
Μέχρι την ηλικία των 6 μηνών, έχουν σημειωθεί σημαντικές εξελίξεις στα κέντρα όρασης του εγκεφάλου. Τώρα το νεογνό βλέπει πιο καθαρά και μπορεί να μετακινεί τα μάτια του πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ακρίβεια, όταν ακολουθεί κινούμενα αντικείμενα.
Στα βρέφη η οπτική οξύτητα βελτιώνεται ραγδαία μέχρι την ηλικία των 6 μηνών. Η ικανότητα έγχρωμης όρασης πρέπει να είναι παρόμοια με αυτήν ενός ενήλικα, επιτρέποντας στο παιδί να διακρίνει όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου.
Εμφανίζουν επίσης καλύτερο συντονισμό μεταξύ των ματιών, επιτρέποντάς τους να εντοπίζουν γρήγορα, να μαζεύουν και να κατευθύνουν με ακρίβεια αντικείμενα στο στόμα τους.
Η ηλικία των έξι μηνών είναι επίσης ένα σημαντικό ορόσημο, διότι είναι η ηλικία που για πρώτη φορά το παιδί θα πρέπει να υποβληθεί σε οφθαλμολογικές εξετάσεις.
Παρόλο που το μωρό σας δε μπορεί να αναγνωρίσει γράμματα σ’ έναν πίνακα, ο γιατρός μπορεί να πραγματοποιήσει μη λεκτικές εξετάσεις προκειμένου να αξιολογήσει την οπτική οξύτητα του βρέφους και να εντοπίσει προβλήματα οράσεως, όπως ο αστιγματισμός.
Σ’ αυτήν την εξέταση, ο ιατρός θα ελέγξει επίσης την υγεία των ματιών του μωρού. Σκοπός είναι να αναζητήσει οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει την φυσιολογική και συνεχή ανάπτυξη της όρασης του βρέφους.
Η ανάπτυξη της όρασης: 7ος και 12ος μήνας
Το παιδί σας πλέον κινείται και καλύπτει μεγαλύτερες αποστάσεις απ’ ό,τι θα μπορούσατε να φανταστείτε. Εμφανίζει καλύτερη ικανότητα να αξιολογεί τις αποστάσεις και πραγματοποιεί πιο ακριβείς μετρήσεις στο να πιάνει και να ρίχνει αντικείμενα.
Σ’ αυτό το στάδιο, τα βρέφη αναπτύσσουν καλύτερη επίγνωση του συνολικού τους σώματος. Μαθαίνουν καλύτερα πώς να συντονίζουν την όραση με τις κινήσεις του σώματός τους.
Είναι επίσης το στάδιο το οποίο απαιτεί μεγαλύτερη επιμέλεια από πλευρά σας προκειμένου να διατηρήσετε το μωρό σας ασφαλές. Προσκρούσεις, μώλωπες, τραυματισμοί και άλλα σοβαρά ατυχήματα μπορούν να συμβούν, καθώς αρχίζει να εξερευνά το περιβάλλον γύρω του.
Διατηρήστε τα ντουλάπια που περιέχουν είδη καθαρισμού κλειδωμένα και τοποθετήστε φράγματα μπροστά από σκάλες και σκαλοπάτια.
Μην ανησυχείτε, εάν τα μάτια του βρέφους σας αρχίζουν να αλλάζουν χρώμα. Τα περισσότερα βρέφη γεννιούνται με μπλε μάτια, επειδή οι χρωστικές ουσίες στην ίριδα, όπως η μελανίνη, δεν αναπτύσσονται πλήρως κατά τη γέννηση. Με την πάροδο του χρόνου, η μελανίνη αναπτύσσεται στα μάτια, με αποτέλεσμα αυτά να αλλάζουν χρώμα.
Για να τονώσετε την ανάπτυξη του συντονισμού ματιών-σώματος του παιδιού σας, καθίστε δίπλα του και παρακινείστε το να κουνηθεί. Τοποθετήστε ένα αγαπημένο παιχνίδι λίγο μακριά του και ενθαρρύνετε το να το πάρει.
Προβλήματα ευθυγράμμισης των ματιών
Φροντίστε να παρατηρήσετε, εάν τα μάτια του βρέφους είναι πλήρως συντονισμένα και ευθυγραμμισμένα.
Ο στραβισμός, όρος για την κακή ευθυγράμμιση των ματιών, είναι σημαντικό να εντοπιστεί και να αντιμετωπιστεί νωρίς. Εάν δεν αντιμετωπιστεί, ο στραβισμός μπορεί να οδηγήσει σε αμβλυωπία.
Χρειάζονται μερικοί μήνες για να αναπτύξουν τα μάτια ενός βρέφους δεξιότητες συντονισμού μεταξύ τους, Ωστόσο, εάν αισθάνεστε ότι ένα απ’ τα δύο μάτια του μωρού δεν ευθυγραμμίζεται ή δεν κινείται σε συγχρονισμό με το άλλο μάτι, επικοινωνήστε με τον παιδίατρο ή τον γιατρό σας το συντομότερο δυνατό.
Προβλήματα οράσεως σε πρόωρα μωρά
Η μέση διάρκεια μιας κανονικής εγκυμοσύνης είναι περίπου 40 εβδομάδες (280 ημέρες). Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα μωρά που γεννήθηκαν πριν από τις 37 εβδομάδες κύησης θεωρούνται πρόωρα.
Το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού.
Τα πρόωρα μωρά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο οφθαλμικών προβλημάτων από ό,τι τα μωρά πλήρους διάρκειας. Οι πιθανότητες να εμφανιστούν οφθαλμικά προβλήματα εξαρτάται από το πόσο νωρίς γεννιέται το παιδί.
Τα δύο συνηθέστερα προβλήματα όρασης σε πρόωρα μωρά
Αμφιβληστροειδοπάθεια της πρόωρης ωριμότητας (ROP)
Πρόκειται για την αντικατάσταση του φυσιολογικού ιστού στον αμφιβληστροειδή με ινώδη ιστό και αιμοφόρα αγγεία. Το ROP μπορεί να προκαλέσει ουλές στον αμφιβληστροειδή, κακή όραση και αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η αμφιβληστροειδοπάθεια της πρόωρης ωριμότητας μπορεί να προκαλέσει τύφλωση.
Όλα τα πρόωρα μωρά διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης ROP. Το πολύ χαμηλό βάρος γέννησης είναι ένας πρόσθετος παράγοντας κινδύνου. Στις περιπτώσεις που το βρέφος πρέπει να τοποθετηθεί σε περιβάλλον χορήγησης οξυγόνου αμέσως μετά τη γέννηση, ο κίνδινυνος είναι αυξημένος
Εάν το μωρό σας γεννηθεί πρόωρα, ζητήστε από τον/την μαιευτήρα σας να σας παραπέμψει σε οφθαλμίατρο. Εκείνος, θα πραγματοποιήσει εσωτερική εξέταση ματιών, προκειμένου να αποκλείσει το ενδεχόμενο ύπαρξης ROP.
Νυσταγμός
Ο νυσταγμός είναι μια ακούσια κίνηση εμπρός – πίσω και των δύο ματιών.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο νυσταγμός προκαλεί τα μάτια να παρασύρονται αργά προς τη μία κατεύθυνση και στη συνέχεια να “πηδούν” πίσω στην άλλη κατεύθυνση. Οι κινήσεις των ματιών είναι συνήθως οριζόντιες, αλλά μπορούν επίσης να είναι διαγώνιες ή περιστροφικές.
Ο νυσταγμός μπορεί να υπάρχει ήδη απ’ τη τη γέννηση του παιδιού ή μπορεί να αναπτυχθεί εβδομάδες έως και μήνες αργότερα. Οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την ατελή ανάπτυξη του οπτικού νεύρου, τον αλβινισμό και τον συγγενή καταρράκτη. Το μέγεθος των κινήσεων των ματιών συνήθως θα καθορίσει πόσο θα επηρεαστεί η όραση και η οπτική ανάπτυξη του μωρού.
Εάν το μωρό σας εμφανίζει σημάδια νυσταγμού, συμβουλευτείτε αμέσως έναν οφθαλμίατρο.
Είναι πολύ σημαντικό, ήδη από τη μικρότερη ηλικία, να παρακολουθείται τυχόν προβλήματα της όρασης και να πραγματοποιείτε συχνότερα οφθαλμολογικές εξετάσεις. Έτσι, θα αντιμετωπίσετε και θα αποφύγετε πιθανούς κινδύνους που μπορούν να απειλήσουν την όραση του βρέφους.
ΠΗΓΗ:
allaboutvision.com