Επί του παρόντος δεν υπάρχει θεραπεία για την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (AMD). Παρόλα αυτά, υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τον κίνδυνο να εμφανίσετε και να αντιμετωπίσετε την απώλεια όρασης που σχετίζεται με την AMD.
Θα πρέπει να είστε προσεκτικοί στην λήψη μέτρων για την πρόληψη της νόσου AMD εάν υπάρχει κληρονομικότητα στην οικογένειά σας. Πράγματι, έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τη νόσο.
Η AMD είναι η κύρια αιτία μη αναστρέψιμης απώλειας όρασης μεταξύ των ηλικιωμένων. Με αποτέλεσμα να χάνουν σιγά σιγά την κεντρική τους όραση. Με τον καιρό,ο ασθενής μπορεί να δυσκολεύεται ή να είναι αδύνατο να διαβάσει, να οδηγήσει ή να αναγνωρίσει οικεία πρόσωπα.
Ακολουθούν 11 βήματα που μπορείτε να κάνετε για να αποτρέψετε ή να επιβραδύνετε την εξέλιξη της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Για κάθε βήμα ακολουθεί από μια σύντομη συζήτηση :
Βήμα 1: Κόψτε το κάπνισμα
Πιθανώς ο νούμερο ένα τρόπος πρόληψης της AMD είναι να σταματήσετε το κάπνισμα ή να μην καπνίσετε εξαρχής. Εξετάστε τα ευρήματα από αυτές τις μελέτες:
Οι καπνιστές έχουν έως και τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες από τους μη καπνιστές να εμφανίσουν εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, αναφέρουν ειδικοί δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ σε έκθεση του British Medical Journal. Στη Μεγάλη Βρετανία, υπολογίζεται ότι 53.900 άτομα άνω των 69 ετών έχουν AMD που αποδίδεται στο κάπνισμα. Από αυτόν τον αριθμό, οι 17.900 είναι νομικά τυφλοί.
Μια άλλη μελέτη από το Μασαχουσέτη Eye and Ear Infirmary έδειξε ότι οι σημερινοί και οι προηγούμενοι καπνιστές είχαν 1,9 και 1,7 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο AMD, αντίστοιχα, σε σύγκριση με τους μη καπνιστές.
Βήμα 2: Τρώτε πολλά χόρτα για να αποτρέψετε την AMD
Η κατανάλωση άφθονων σκούρων, φυλλωδών λαχανικών μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Μια ακόμη μελέτη που δημοσιεύθηκε από ερευνητές στο Μασαχουσέτη Eye and Ear Infirmary ανέφερε ότι τα άτομα που κατανάλωναν τα περισσότερα λαχανικά πλούσια σε καροτενοειδή (λουτεΐνη και ζεαξανθίνη) είχαν 43 % χαμηλότερο κίνδυνο AMD από εκείνους που έτρωγαν αυτά τα τρόφιμα λιγότερο.
Τα πλούσια σε καροτενοειδή λαχανικά περιλαμβάνουν τα σκούρα, φυλλώδη πράσινα, ιδιαίτερα το ωμό σπανάκι και το λάχανο.
Συγκεκριμένα, μια υψηλότερη κατανάλωση ποσοτήτων σπανακιού ή λαχανικών συσχετίστηκε με σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο για AMD, είπαν οι ερευνητές.
Οι συγγραφείς κατέληξαν παρακάτω συμπέρασμα.
Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ορισμένα καροτενοειδή, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης προχωρημένης ή εξιδρωματικής («υγρής») AMD. Επρόκειτο για μια μορφή οπτικής αναπηρίας εκφύλισης της ωχράς κηλίδας στους ηλικιωμένους.
Βήμα 3: Πάρτε ένα καθημερινό συμπλήρωμα πολυβιταμινών
Η λήψη βιταμινών και μετάλλων μπορεί να είναι καλή ιδέα για πολλούς λόγους, συμπεριλαμβανομένης της γενικής υγείας των ματιών. Ιδιαίτερα για ένα ηλικιωμένο άτομο, μπορεί να είναι δύσκολο να λάβει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεστε μόνο από τη διατροφή.
Ζητήστε τη συμβουλή του γιατρού σας σχετικά με το ποια συμπληρώματα μπορεί να λειτουργήσουν καλύτερα για εσάς.
Βήμα 4: Σκεφτείτε ένα συμπλήρωμα διατροφής AREDS
Δύο μεγάλες κλινικές δοκιμές που χρηματοδοτήθηκαν από το Εθνικό Ινστιτούτο Οφθαλμών (NEI) έδειξαν ότι ορισμένα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της AMD σε άτομα με πρώιμα και ενδιάμεσα στάδια εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
AREDS1
Η αντιοξειδωτική φόρμουλα βιταμινών που χρησιμοποιήθηκε στην πρώτη μελέτη AREDS περιείχε τα ακόλουθα συστατικά:
βιταμίνη C – 500 mg
βιταμίνη Ε – 400 IU
βήτα-καροτίνη – 15 mg
Ψευδάργυρος – 80 mg (ως οξείδιο ψευδαργύρου)
χαλκός – 2 mg (ως οξείδιο του χαλκού)
Τα αποτελέσματα του AREDS1, που δημοσιεύθηκαν το 2001, αποκάλυψαν ότι οι ασθενείς με υψηλό κίνδυνο προοδευτικής AMD που έπαιρναν το καθημερινό συμπλήρωμα αντιοξειδωτικού και ψευδαργύρου είχαν έως και 25% μειωμένο κίνδυνο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας τους να εξελιχθεί σε προχωρημένο στάδιο (ανάλογα με τον βαθμό της παρούσας AMD στην αρχή της δοκιμής), σε σύγκριση με τους αντίστοιχους συμμετέχοντες που έπαιρναν καθημερινά ένα χάπι εικονικού φαρμάκου.
Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι μεταξύ των συμμετεχόντων στη μελέτη που είτε δεν είχαν AMD είτε είχαν μόνο πρώιμη AMD, το συμπλήρωμα δεν παρείχε κανένα εμφανές όφελος. Επίσης, η αντιοξειδωτική φόρμουλα στη μελέτη δεν είχε καμία σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη ή την εξέλιξη του καταρράκτη.
Ωστόσο, λόγω της αποδεδειγμένης προστατευτικής δράσης του συμπληρώματος που χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη AREDS1 κατά της εξέλιξης της AMD σε ασθενείς υψηλού κινδύνου, πολλές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν αναπτύξει συμπληρώματα τύπου AREDS που πωλούνται ως βιταμίνες ματιών.
Οι δημοφιλείς βιταμίνες ματιών της φόρμουλας AREDS περιλαμβάνουν τις I-Caps (Alcon), Ocuvite PreserVision (Bausch + Lomb) και MacularProtect Complete (ScienceBased Health). Παραλλαγές αυτών των προϊόντων και βιταμινών για τα μάτια από άλλους κατασκευαστές μπορεί επίσης να περιέχουν λουτεΐνη και ζεαξανθίνη και/ή ωμέγα-3 λιπαρά οξέα.
Από τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων του AREDS1, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα συμπληρώματα που περιέχουν βήτα-καροτίνη, μια πρόδρομη ουσία της βιταμίνης Α, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα μεταξύ των καπνιστών και των προηγούμενων καπνιστών. Η κατανάλωση τροφών που περιέχουν βήτα-καροτίνη, ωστόσο, δεν φαίνεται να προκαλεί παρόμοιο κίνδυνο. Επιπλέον, συνεισφέρει στην καταπολέμηση έναντι ορισμένων μορφών καρκίνου.
Λόγω αυτών των ευρημάτων, πολλοί επαγγελματίες υγείας συμβουλεύουν τους καπνιστές και τους προηγούμενους καπνιστές να αποφεύγουν τη Β καροτίνη που βρίσκεται στα συμπληρώματα διατροφής.
AREDS2
Με βάση το θετικό αποτέλεσμα της αρχικής μελέτης AREDS, το NEI ξεκίνησε έναν δεύτερο γύρο κλινικών δοκιμών το 2006 που ονομάζεται AREDS2. Σκοπός είναι να διαπιστωθεί εάν το συμπλήρωμα της φόρμουλας AREDS θα μπορούσε να βελτιωθεί και να προσφέρει πρόσθετα οφέλη για τα μάτια.
Η AREDS2, μια πενταετής μελέτη με περισσότερους από 4.000 συμμετέχοντες που είχαν διαφορετικά στάδια AMD κατά τη στιγμή της εγγραφής, αξιολόγησε την επίδραση της προσθήκης λουτεΐνης (10 mg) και ζεαξανθίνης (2 mg) ή/και ωμέγα-3 λιπαρών οξέων (350 mg DHA και 650 mg EPA) στην αρχική φόρμουλα AREDS.
Αυτά τα θρεπτικά συστατικά επιλέχθηκαν επειδή έχουν αποδειχθεί ωφέλιμα για τα μάτια σε άλλες μελέτες.
Οι ερευνητές του AREDS2 ερεύνησαν επίσης την επίδραση της εξάλειψης της βήτα-καροτίνης και της μείωσης της δόσης ψευδάργυρου της αρχικής φόρμουλας.
Τα αποτελέσματα της μελέτης AREDS2 δημοσιεύθηκαν τον Μάιο του 2013. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι οι συμμετέχοντες στη μελέτη που έλαβαν την τροποποιημένη φόρμουλα AREDS με προσθήκη λουτεΐνης και ζεαξανθίνης είχαν 10 έως 25 % μείωση στον κίνδυνο εξέλιξης της AMD. Εκείνοι οι συμμετέχοντες με τη χαμηλότερη διαιτητική πρόσληψη τροφών που περιέχουν αυτά τα καροτενοειδή είχαν το μεγαλύτερο όφελος.
Ένα άλλο σημαντικό εύρημα ήταν ότι οι ασθενείς που επιλέχθηκαν να λάβουν την αρχική φόρμουλα AREDS που περιείχε 15 mg βήτα-καροτίνης είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα κατά τη διάρκεια της μελέτης AREDS2, σε σύγκριση με αυτούς που τυχαία έλαβαν την αναθεωρημένη φόρμουλα χωρίς Β καροτίνη.
Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες που ανέπτυξαν καρκίνο του πνεύμονα κατά τη διάρκεια της μελέτης ήταν πρώην καπνιστές.
Ένα εύρημα που ήταν μια έκπληξη για πολλούς επαγγελματίες φροντίδας ματιών ήταν ότι η προσθήκη ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στη φόρμουλα AREDS δεν μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο της AMD να προχωρήσει σε προχωρημένα στάδια.
Με βάση τα αποτελέσματα του AREDS2, οι συγγραφείς της μελέτης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η προσθήκη λουτεΐνης και ζεαξανθίνης στην αρχική φόρμουλα AREDS και η αφαίρεση της βήτα-καροτίνης από το συμπλήρωμα μπορεί να αυξήσει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά του στην πρόληψη της εξέλιξης της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας σε ορισμένα άτομα με υψηλό κίνδυνο απώλειας όρασης. από την AMD.
Βήμα 5: Φάτε περισσότερο ψάρι
Η έρευνα έχει επίσης δείξει τα οφέλη της κατανάλωσης ψαριών για την πρόληψη της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας:
Μια μελέτη στο ιατρείο της Μασαχουσέτης έδειξε ότι οι ηλικιωμένοι άνδρες με τα υψηλότερα επίπεδα κατανάλωσης ψαριών (περισσότερες από δύο μερίδες εβδομαδιαίως) είχαν 45% λιγότερες πιθανότητες να έχουν AMD από εκείνους που έτρωγαν τη λιγότερη ποσότητα ψαριού (λιγότερη από μία μερίδα ανά εβδομάδα). Ο Brian Chua και ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ κατέδειξαν παρόμοια ευρήματα.
Αξιολόγησαν 2.900 άτομα ηλικίας 49 ετών και άνω. Οι συμμετέχοντες που έτρωγαν ψάρια τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα είχαν 40 % λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν AMD στο αρχικό στάδιο από εκείνους που ανέφεραν ότι έτρωγαν ψάρι λιγότερο από μία φορά το μήνα ή καθόλου.
Εκείνοι που έτρωγαν ψάρια τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα είχαν λιγότερες πιθανότητες να έχουν AMD όψιμου σταδίου
Βήμα 6: Ασκηθείτε τακτικά και διατηρήστε ένα υγιές βάρος
Η τακτική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, σύμφωνα με μελέτη στο British Journal of Ophthalmology.
Σε αυτή τη μελέτη, 4.000 άτομα ηλικίας 43 έως 86 ετών παρακολουθήθηκαν για 15 χρόνια. Αφού εξέτασαν άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως το βάρος, τα επίπεδα χοληστερόλης και την ηλικία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα άτομα που έκαναν ενεργό τρόπο ζωής είχαν 70% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν AMD κατά την περίοδο παρακολούθησης.
Για να συμπεριληφθούν στην ενεργή ομάδα, οι συμμετέχοντες πρέπει να έχουν περπατήσει τουλάχιστον δύο μίλια την ημέρα, τρεις φορές την εβδομάδα ή το αντίστοιχο.
Βήμα 7: Τρώτε φρούτα και ξηρούς καρπούς καθημερινά
Η κατανάλωση φρούτων και ξηρών καρπών μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου εκφύλισης της ωχράς κηλίδας:
Μια μελέτη του 2004 στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ έδειξε ότι οι συμμετέχοντες που έτρωγαν τρεις ή περισσότερες μερίδες φρούτων καθημερινά είχαν σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο «υγρής» ή προχωρημένης AMD.
Επιπρόσθετα, μια άλλη μελέτη από το Μασαχουσέτη Eye and Ear Infirmary έδειξε ότι η κατανάλωση ξηρών καρπών βοήθησε στην αποτροπή της εξέλιξης της AMD σε πιο προχωρημένα στάδια.
Βήμα 8: Μειώστε τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες στη διατροφή σας
Οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης AMD, κάτι που επιβεβαιώθηκε σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο American Journal of Clinical Nutrition.
Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα έχουν υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, προκαλώντας ταχεία αύξηση του σακχάρου στο αίμα και την απελευθέρωση ινσουλίνης.
Παραδείγματα επεξεργασμένων υδατανθράκων αποτελούν το λευκό ψωμί, τα λευκά ψωμάκια, ψητές πατάτες, τα ντόνατς και τα κουλουράκια. Οι τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη περιλαμβάνουν τα περισσότερα φρούτα, καστανό ρύζι, ψωμί με πολλά δημητριακά και ολικής αλέσεως, χυμός μήλου και χυμός καρότου.
Να είστε προσεκτικοί, όμως, όταν εξετάζετε τον γλυκαιμικό δείκτη των τροφίμων. Ο γλυκαιμικός δείκτης (ΓΔ) αναπτύχθηκε το 1981 από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο. Είναι μια τιμή από το 1 έως το 100 που δείχνει την επίδραση ενός τροφίμου στο επίπεδο σακχάρου στο αίμα ενός ατόμου, με την τιμή 100 να ισοδυναμεί με την αλλαγή που προκαλείται από την ίδια ποσότητα καθαρής γλυκόζης. Ένα τρόφιμο με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα περισσότερο από τα τρόφιμα με χαμηλότερες τιμές ΓΔ.
Οι τιμές του γλυκαιμικού δείκτη δεν λαμβάνουν υπόψη τους διαθέσιμους υδατάνθρακες (συνολικούς υδατάνθρακες μείον τις φυτικές ίνες) σε ένα φαγητό και δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική ποσότητα υδατανθράκων σε μια τυπική μερίδα φαγητού.
Έτσι, ένα τρόφιμο που μπορεί αρχικά να φαίνεται σαν “ανθυγιεινό” φαγητό επειδή έχει υψηλό γλυκαιμικό δείκτη μπορεί στην πραγματικότητα να είναι πολύ υγιεινό λόγω άλλων συστατικών (εκτός από τους διαθέσιμους υδατάνθρακες) στο φαγητό και της πραγματικής ποσότητας υδατανθράκων που καταναλώνεται σε μια τυπική μερίδα.
Γλυκαιμικό φορτίο
Οι ερευνητές στο Χάρβαρντ προκείμενου να αποφύγουν τις «υγιεινές» τροφές να φαίνονται σαν «ανθυγιεινές» λόγω παραπλανητικών τιμών ΓΔ, κατέληξαν σε ένα μέτρο που ονομάζεται «γλυκαιμικό φορτίο».
Το γλυκαιμικό φορτίο υπολογίζει τη περιεκτικότητά μιας μερίδας φαγητού σε υδατάνθρακες. Αναλυτικά, μετριέται σε γραμμάρια (g) και πολλαπλασιάζεται με τον γλυκαιμικό δείκτη του φαγητού και διαιρείται με το 100. Μία μερίδα ενός φαγητού, με γλυκαιμικό φορτίο (GL) μεγαλύτερο από 20 θεωρείται υψηλό, ενώ ένα GL 11-19 θεωρείται μέτριο και ένα GL 10 ή λιγότερο θεωρείται χαμηλό. Συγκεκριμένα,τα τρόφιμα που έχουν χαμηλό GL σε ένα τυπικό μέγεθος μερίδας έχουν σχεδόν πάντα χαμηλό GI αλλά όχι πάντα! Για παράδειγμα, το καρπούζι έχει υψηλό γλυκαιμικό δείκτη (72).
Αν το κρίναμε μόνο από τον γλυκαιμικό του δείκτη, θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε το καρπούζι ένα «ανθυγιεινή» τρόφιμο. Όμως, το καρπούζι περιέχει πολύ υψηλή ποσότητα νερού, μαζί με βιταμίνη C, λυκοπένιο ενώ, η ποσότητα των διαθέσιμων υδατανθράκων σε μια φέτα καρπούζι είναι αρκετά χαμηλή (μόλις 5 %, με βάση το βάρος) λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε νερό.
Αν υπολογίσετε το γλυκαιμικό φορτίο του καρπουζιού, αυτοί οι παράγοντες έχουν ως αποτέλεσμα να έχει τιμή GL μόνο 3,6! Έτσι, όπως ίσως μαντέψατε ακόμη και χωρίς όλα αυτά τα μαθηματικά, το καρπούζι είναι μια υγιεινή τροφή παρά τον υψηλό γλυκαιμικό του δείκτη. Φάτε όσο θέλετε! Λάβετε υπόψη το γλυκαιμικό φορτίο (GL) και όχι τον γλυκαιμικό δείκτη (GI) των τροφών που καταναλώνετε.
Βήμα 9: Ελέγξτε την αρτηριακή σας πίεση και τη χοληστερόλη
Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι ο έλεγχος της χοληστερόλης μπορεί να σας προστατεύσει από την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Επίσης, ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης μπορεί να είναι σημαντικός για την πρόληψη της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους Framingham Heart and Eye Studies και Beaver Dam Eye Study, αποδεικνύεται σημαντική σχέση μεταξύ της υψηλής αρτηριακής πίεσης και της ανάπτυξης μορφών τύφλωσης εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
Βήμα 10: Φοράτε γυαλιά ηλίου με προστασία UV και μπλε φωτός
Μεγάλες μελέτες δεν δείχνουν οριστικά στοιχεία ότι η υπερβολική έκθεση στον ήλιο προκαλεί άμεσα εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Ωστόσο, ορισμένα ευρήματα υποδηλώνουν τουλάχιστον μια συσχέτιση μεταξύ της AMD και της σωρευτικής βλάβης των ματιών από την υπερέκθεση τόσο στην υπεριώδη ακτινοβολία όσο και στο ορατό φως υψηλής ενέργειας (HEV) ή στο «μπλε» φως.
Για παράδειγμα, μια πρόσφατη μεγάλη μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα που κατανάλωναν πολύ λίγα αντιοξειδωτικά, σε συνδυασμό με υπερβολική έκθεση στο μπλε φως, είχαν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν προχωρημένη ή «υγρή» AMD. Επομένως, συνιστάτε να φοράτε γυαλιά ηλίου ιδανικά για UV φως όσο και HEV σε εξωτερικούς χώρους.
Βήμα 11: Κάντε τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις
Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, κάντε τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις. Οι ειδικοί συνιστούν μια εξέταση διαστολής των ματιών τουλάχιστον κάθε δύο έως τρία χρόνια μεταξύ 45 και 60 ετών. Ειδικότερα, συνιστάτε κάθε χρόνο μετά την ηλικία των 60 ετών.
Ακολουθώντας αυτά τα βήματα, θα γνωρίζετε ότι έχετε κάνει ό,τι μπορείτε για να αποτρέψετε την AMD. Αλλά στο ενδεχόμενο κληρονομικής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, μπορεί να αναπτυχθεί και να επιδεινωθεί.
Οι τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις μπορούν να βοηθήσουν τον οφθαλμίατρο σας να ανιχνεύσει την AMD και να την παρακολουθεί. Βέβαια, μπορείτε να λάβετε την κατάλληλη θεραπεία AMD, εάν χρειάζεται, πέρα από τα παραπάνω προληπτικά μέτρα.
Πηγή: allaboutvision.com