Τι είναι η αχρωματοψία;
Η αχρωματοψία δεν είναι μία μορφή τύφλωσης ή ελλιπούς όρασης, αλλά μια ανεπάρκεια στην οπτική αντίληψη των χρωμάτων. Εάν εμφανίζετε προβλήματα αχρωματοψίας, θα δυσκολεύεστε να διακρίνετε ορισμένα χρώματα, όπως το μπλε και το κίτρινο.
Η αχρωματοψία (ή, ακριβέστερα, η ανεπάρκεια της χρωματικής αντίληψης) είναι μια κληρονομική πάθηση που επηρεάζει τους άνδρες. Μάλιστα, ο επιπολασμός της δείχνει ότι εμφανίζεται πιο συχνά στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Σύμφωνα με το Prevent Blindness, εκτιμάται ότι το 8 % των ανδρών και λιγότερο από το 1% των γυναικών αντιμετωπίζουν προβλήματα αχρωματοψίας.
Η ανεπάρκεια κόκκινου-πράσινου χρώματος είναι η πιο κοινή μορφή αχρωματοψίας
Πολύ πιο σπάνια, ένα άτομο μπορεί να κληρονομήσει ένα χαρακτηριστικό που μειώνει την ικανότητα του να αντιλαμβάνεται συγεκριμένα χρώματα. Μια τέτοια πάθηση αφορά, συνήθως, τις μπλε και τις κίτρινες αποχρώσεις. Αυτή η έλλειψη μπλε-κίτρινου χρώματος συνήθως επηρεάζει εξίσου άνδρες και γυναίκες.
Ποια είναι τα σημάδια και τα συμπτώματα της αχρωματοψίας;
Έχετε παρατηρήσει ότι δυσκολεύεστε να ξεχωρίσετε χρώματα χρώματα όπως το μπλε και το κίτρινο ή το κόκκινο και το πράσινο; Σας έχουν πει οι άνθρωποι γύρω σας ότι, μερικές φορές, το χρώμα που νομίζετε ότι βλέπετε είναι λάθος; Αν ναι, αυτά είναι τα κύρια σημάδια ότι εμφανίζεται ελλείματα στη χρωματική αντίληψη.
Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση ότι ένα άτομο που πάσχει από αχρωματοψία βλέπει μόνο σε αποχρώσεις του γκρι, τα άτομα με αχρωματοψία εμφανίζουν αδυναμία στην αναγνώριση ορισμένων μόνο χρωμάτων.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που θεωρούνται ‘’αχρωματοψίκοι’’ μπορούν να διακρίνουν χρώματα. Ωστόσο, ορισμένα χρώματα εμφανίζονται ξεθωριασμένα και μπορούν να μπερδευτούν εύκολα με άλλα χρώματα, ανάλογα με τον τύπο της χρωματικής ανεπάρκειας που έχουν.
Εάν, ωστόσο, παρατηρήσετε ότι αναπτύξετε προβλήματα έγχρωμης όρασης, ενώ προηγουμένως βλέπατε καθαρά, τότε θα πρέπει σίγουρα και άμεσα να επισκεφτείτε έναν οφθαλμίατρο. Εκείνος θα προβεί σε μία πλήρης οφθαλμολογική εξέταση και θα αποφανθεί για την αιτία που προκάλεσε την αχρωματοψία. Η ξαφνική ή σταδιακή απώλεια της έγχρωμης όρασης μπορεί να υποδηλώνει υποκείμενα προβλήματα υγείας, όπως ο καταρράκτης.
Η δοκιμή και ο έλεγχος της αχρωματοψίας μπορεί να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε το είδος της χρωματικής ανεπάρκειας που έχετε.
Τι προκαλεί την αχρωματοψία;
Η αχρωματοψία εμφανίζεται όταν τα φωτοευαίσθητα κύτταρα στον αμφιβληστροειδή αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν κατάλληλα σε διακυμάνσεις στα μήκη κύματος του φωτός που επιτρέπουν στους ανθρώπους να δουν μια σειρά χρωμάτων.
Οι φωτοϋποδοχείς στον αμφιβληστροειδή ονομάζονται ράβδοι και κώνοι. Οι ράβδοι είναι πιο άφθονες (υπάρχουν περίπου 100 εκατομμύρια ράβδοι στον ανθρώπινο αμφιβληστροειδή) και είναι πιο ευαίσθητες στο φως. Ωστόσο, οι ράβδοι δεν μπορούν να αντιληφθούν τα χρώματα.
Οι 6 έως 7 εκατομμύρια κώνοι στον ανθρώπινο αμφιβληστροειδή είναι υπεύθυνοι για την έγχρωμη όραση. Αυτοί οι φωτοϋποδοχείς συγκεντρώνονται στην κεντρική ζώνη του αμφιβληστροειδούς που ονομάζεται ωχρά κηλίδα.
Το κέντρο της ωχράς κηλίδας ονομάζεται βοθρίο. Αυτή η μικροσκοπική περιοχή (διαμέτρου 0,3 mm) περιέχει την υψηλότερη συγκέντρωση κώνων στον αμφιβληστροειδή και είναι υπεύθυνη για την οπτική οξύτητα της έγχρωμης όρασης.
Οι κληρονομικές μορφές αχρωματοψίας συχνά σχετίζονται με ανεπάρκειες σε ορισμένους τύπους κώνων ή με πλήρη απουσία αυτών των κώνων.
Εκτός από τις διαφορές στη γενετική σύνθεση, άλλες αιτίες ελαττωμάτων περιλαμβάνουν:
- Νόσος Πάρκινσον (PD). Επειδή η νόσος του Πάρκινσον είναι μια νευρολογική διαταραχή, τα ευαίσθητα στο φως νευρικά κύτταρα στον αμφιβληστροειδή όπου λαμβάνει χώρα η επεξεργασία της όρασης μπορεί να καταστραφούν και να μην μπορούν να λειτουργήσουν σωστά.
- Καταρράκτης. Η θόλωση του φυσικού φακού του ματιού που εμφανίζεται με τον καταρράκτη μπορεί να επηρεάσει την έγχρωμη όραση. Όταν συμβεί αυτό, η έγχρωμη όραση καθίσταται λιγότερο φωτεινή. Ευτυχώς, η χειρουργική επέμβαση καταρράκτη μπορεί να αποκαταστήσει την έγχρωμη όραση. Μετά τη χειρουγική επέμβαση αφαιρείται ο θολός φυσικός φακός και αντικαθίσταται με έναν τεχνητό ενδοφθάλμιο φακό, διορθώνοντας την όραση.
- Ορισμένα φάρμακα. Για παράδειγμα, ένα φάρμακο κατά των επιληπτικών κρίσεων που ονομάζεται tiagabine έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την έγχρωμη όραση σε περίπου 41% των ασθενών που το λαμβάνουν. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δεν φαίνεται να είναι μόνιμα.
- Κληρονομική οπτική νευροπάθεια Leber (LHON). Αυτός ο τύπος κληρονομικής οπτικής νευροπάθειας μπορεί να επηρεάσει ακόμη και άτομα που δεν έχουν άλλα συμπτώματα, αλλά έχουν κάποιο βαθμό αχρωματοψίας. Η αδυναμία στην αναγνώριση του κόκκινου-πράσινου παρατηρούνται συχνά με αυτήν την πάθηση.
- Σύνδρομο Kallman. Αυτή η κληρονομική πάθηση περιλαμβάνει ανεπάρκεια της υπόφυσης, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ατελή ή ασυνήθιστη ανάπτυξη που σχετίζεται με το φύλο, όπως τα σεξουαλικά όργανα. Η αχρωματοψία μπορεί να είναι ένα απ’ τα συμπτώματα αυτής της πάθησης.
Η αχρωματοψία μπορεί επίσης να εμφανιστεί όταν οι διαδικασίες γήρανσης βλάπτουν τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς. Τραυματισμοί ή βλάβες σε περιοχές του εγκεφάλου όπου λαμβάνει χώρα η επεξεργασία της όρασης μπορούν επίσης να προκαλέσουν ελλείψεις στην έγχρωμη όραση.
Πώς αντιμετωπίζετε την αχρωματοψία;
Η γονιδιακή θεραπεία μπορεί να θεραπεύσει την αχρωματοψία σε πιθήκους, σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον.
Αν και αυτά τα ευρήματα φαίνονται πολλά υποσχόμενα, χρειάζεται ακόμη πολύς χρόνος μέχρι η γονιδιακή θεραπεία να εφαρμοστεί σε ανθρώπους. Έως ότου αποδειχθεί ότι οι θεραπείες είναι ασφαλείς, τα πειράματα αυτά εφαρμόζονται μόνο σε ζώα.
Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι δεν υπάρχει θεραπεία για την αχρωματοψία. Ωστόσο, ορισμένες στρατηγικές αντιμετώπισης μπορεί να σας βοηθήσουν να λειτουργείτε καλύτερα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να προσαρμοστούν στις ελλείψεις της χρωματικής αντίληψης χωρίς πολύ ιδιαίτερο πρόβλημα. Αλλά σε ορισμένα επαγγέλματα, όπως η γραφιστική και τα επαγγέλματα που απαιτούν χειρισμό διαφόρων χρωμάτων ηλεκτρικής καλωδίωσης, η εργασία εξαρτάται από την ακριβή αντίληψη των χρωμάτων.
Η έγκαιρη διάγνωση της ανεπάρκειας της έγχρωμης όρασης μπορεί επίσης να αποτρέψει μαθησιακά προβλήματα κατά τη διάρκεια των σχολικών ετών, καθώς πολλές μαθησιακές δραστηριότητες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην αντίληψη των χρωμάτων.
Εάν το παιδί σας εμφανίζει αχρωματοψία, φροντίστε να επικοινωνήσετε με τους δασκάλους του σχετικά με αυτό, ώστε να μπορούν να προγραμματίσουν τα μαθήματα και τις παρουσιάσεις τους ανάλογα.
Ειδικά γυαλιά και φακοί επαφής για αχρωματοψία
Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν ειδικούς φακούς για να βελτιώσουν την αντίληψη των χρωμάτων. Οι φακοί αυτοί διαθέτουν ειδικά φίλτρα που βοηθούν το άτομο να αντιληφθεί τα χρώματα. Οι φακοί αυτοί είναι διαθέσιμοι είτε σε μορφή φακών επαφής είτε σε μορφή γυαλιών.
Ένα παράδειγμα είναι τα γυαλιά αχρωματοψίας που αναπτύχθηκαν από την Enchroma. Οι φιμέ φακοί της Enchroma περιλαμβάνουν πατενταρισμένη τεχνολογία φιλτραρίσματος φωτός που δίνει στα άτομα με κοινές μορφές αχρωματοψίας τη δυνατότητα να βλέπουν το ευρύ φάσμα των φωτεινών χρωμάτων που οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε δεδομένο, σύμφωνα με την εταιρεία.
Εάν έχετε ανεπάρκεια έγχρωμης όρασης, επισκεφθείτε έναν οφθαλμίατρο, ώστε να συζητήσετε το εάν οι συγκεκριμένοι φακοί ανταποκρίνονται στις ανάγκες σας.
Παράλληλα, είναι πολύ σημαντικό να αναπτύξετε συγκεκριμένες στρατηγικές, ώστε να ξεπεράσετε τις δυσκολίες σας. Για παράδειγμα, μπορείτε να οργανώσετε τη ντουλάπα σας βάζοντας ετικέτες στα ρούχα σας, για να προσδιορίσετε τα χρώματά τους. Ζητήστε απ’ τα μέλη της οικογένειας σας ή τους φίλους σας να σας βοηθήσουν με αυτό το έργο.
Επιπλέον, μπορείτε να αναπτύξετε και συλλογισμούς στρατηγικής, ώστε να αναγνωρίζετε τους φωτεινούς σηματοδότες. Μπορείτε για παράδειγμα να αντιληφθείτε τον φωτεινό σηματοδότη όχι από το χρώμα που έχει. Για παράδειγμα, το κόκκινο φανάρι βρίσκεται στο πάνω μέρος του σήματος κυκλοφορίας, ενώ το πράσινο βρίσκεται στο κάτω μέρος.
Επίσης, έχει αναπτυχθεί μια ποικιλία εφαρμογών με δυνατότητα λήψης για βοήθεια με τον εντοπισμό χρωμάτων για συσκευές Android και Apple.
Επισκεφτείτε έναν οφθαλμίατρο για πρόσθετη βοήθεια και καθοδήγηση, εάν δυσκολεύεστε να διακρίνετε τα χρώματα. Εάν υποπτεύεστε ότι το παιδί σας μπορεί να έχει αχρωματοψία, μια επίσκεψη στον οφθαλμίατρ είναι επίσης επιβεβλημένη.
Είναι κληρονομική η αχρωματοψία του κόκκινου-πράσινου;
Η αχρωματοψία κόκκινο-πράσινο είναι η πιο κοινή κληρονομική μορφή ανεπάρκειας της χρωματικής όρασης. Προκαλείται από ένα αρκετά κοινό υπολειπόμενο γονίδιο που συνδέεται με το χρωμόσωμα Χ.
Οι μητέρες έχουν ένα ζεύγος Χ-Χ χρωμοσωμάτων που φέρουν γενετικό υλικό και οι πατέρες έχουν ένα ζεύγος χρωμοσωμάτων Χ-Υ. Η μητέρα και ο πατέρας συνεισφέρουν χρωμοσώματα που καθορίζουν το φύλο του μωρού τους.
Όταν ένα χρωμόσωμα Χ από τον έναν γονέα ζευγαρώσει με ένα χρωμόσωμα Χ από τον άλλο γονέα, τότε το μωρό θα είναι κορίτσι. Και όταν ένα χρωμόσωμα Χ από τη μητέρα ζευγαρώσει με ένα χρωμόσωμα Υ από τον πατέρα, τότε το μωρό θα είναι αγόρι.
Εάν έχετε κοκκινοπράσινη αχρωματοψία που προκαλείται από υπολειπόμενο γονίδιο που συνδέεται με το χρωμόσωμα Χ, η μητέρα σας θα είναι φορέας του γονιδίου ή η ίδια θα έχει χρωματική ανεπάρκεια.
Οι πατέρες με αυτή την κληρονομική μορφή αχρωματοψίας του κόκκινου-πράσινου μεταβιβάζουν το γονίδιο που συνδέεται με το χρωμόσωμα Χ στις κόρες τους, αλλά όχι στους γιους τους, επειδή ένα αγόρι δεν μπορεί να λάβει γενετικό υλικό που συνδέεται με το χρωμόσωμα Χ από τον πατέρα του.
Η εμφάνιση της αχρωματοψίας διαφέρει γονιδιακά στον άντρα και στη γυναίκα
Μια κόρη που κληρονομεί το γονίδιο με την έλλειψη χρώματος από τον πατέρα της θα είναι φορέας του γονιδίου, αλλά δε θα είναι αχρωματοψική, εκτός κι εάν η μητέρα της φέρει το γονίδιο και λάβει ένα ζευγοποιημένο γονίδιο με έλλειψη χρώματος και από τη μητέρα της. Εάν μια κόρη κληρονομήσει το χαρακτηριστικό X συνδεδεμένο τόσο από τον πατέρα της όσο και από τη μητέρα της, τότε θα εμφανίσει αχρωματοψία.
Όταν μια μητέρα μεταδίδει αυτό το χαρακτηριστικό που συνδέεται με το χρωμόσωμα Χ στον γιο της, αυτός θα κληρονομήσει την ανεπάρκεια της έγχρωμης όρασης και θα αντιμετωπίζει προβλήματα στο να διακρίνει το κόκκινο και το πράσινο χρώμα.
Αντίθετα, μια κόρη μπορεί να είναι φορέας του συγκεκριμένου γονιδιακού χαρακτηριστικού της αχρωματοψίας, αλλά θα εμφανίσει την παραπάνω μορφή ελλιπούς όρασης μόνο όταν και ο πατέρας και η μητέρα της μεταβιβάσουν το γονίδιο που συνδέεται με το χρωμόσωμα Χ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο περισσότεροι άνδρες παρά γυναίκες έχουν αχρωματοψία.
Πηγή:
allaboutvision.com