Τι είναι ο στραβισμός;
Ο στραβισμός είναι μια πάθηση κατά την οποία τα μάτια δεν ευθυγραμμίζονται μεταξύ τους. Με άλλα λόγια, το ένα μάτι στρέφεται προς μια κατεύθυνση που είναι διαφορετική από το άλλο μάτι.
Υπό κανονικές συνθήκες, οι έξι μύες που ελέγχουν την κίνηση των ματιών συνεργάζονται, ώστε να δείχνουν και τα δύο μάτια προς την ίδια κατεύθυνση. Οι ασθενείς με στραβισμό έχουν προβλήματα με τον έλεγχο της κίνησης των ματιών και δεν μπορούν να διατηρήσουν φυσιολογική οφθαλμική ευθυγράμμιση (θέση των ματιών).
Ο στραβισμός μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ανάλογα με την κατεύθυνση του γυρισμένου ή κακώς ευθυγραμμισμένου ματιού:
- Στροφή προς τα μέσα (εσωτροπία).
- Προς τα έξω στροφή (εξωτροπία).
- Στροφή προς τα πάνω (ανωτροπία).
- Προς τα κάτω στροφή (υποτροπία).
Άλλοι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη που βοηθούν στον προσδιορισμό της αιτίας και της θεραπείας του στραβισμού:
- Το πρόβλημα εμφανίστηκε ξαφνικά ή με την πάροδο του χρόνου;
- Υπήρχε τους πρώτους 6 μήνες της ζωής ή εμφανίστηκε αργότερα;
- Επηρεάζει πάντα το ίδιο μάτι ή αλλάζει μεταξύ των ματιών;
- Ο βαθμός στροφής είναι μικρός, μέτριος ή μεγάλος;
- Είναι πάντα παρόν ή μόνο κατά ένα ορισμένο μέρος του χρόνου;
- Υπάρχει οικογενειακό ιστορικό στραβισμού;
Ποιοι είναι οι τύποι του στραβισμού;
Υπάρχουν διάφορες μορφές στραβισμού. Οι δύο πιο κοινές μορφές είναι:
Συμβιβαστική εσωτροπία
Αυτό ο τύπος στραβισμού συμβαίνει συχνά σε περιπτώσεις μη διορθωμένης υπερμετρωπίας και γενετικής προδιάθεσης (οικογενειακό ιστορικό). Επειδή η ικανότητα εστίασης συνδέεται με το σημείο που δείχνουν τα μάτια, η επιπλέον προσπάθεια εστίασης που απαιτείται, ώστε να κρατηθούν τα μακρινά αντικείμενα στο οπτικό πεδίο, μπορεί να προκαλέσει στροφή των ματιών προς τα μέσα. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν διπλή όραση, κλείσιμο του ενός ματιού, όταν κοιτάτε κάτι κοντά, και κλίση ή στροφή του κεφαλιού. Αυτός ο τύπος στραβισμού ξεκινά συνήθως τα πρώτα χρόνια της ζωής. Αυτή η πάθηση αντιμετωπίζεται με γυαλιά οράσεως, ωστόσο μπορεί επίσης να απαιτήσει και χειρουργική επέμβαση στους μύες του ενός ή και των δύο ματιών.
Διαλείπουσα εξωτροπία
Σε αυτόν τον τύπο στραβισμού, το ένα μάτι θα προσηλωθεί (συγκεντρωθεί) σε έναν στόχο, ενώ το άλλο μάτι είναι στραμμένο προς τα έξω. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν διπλή όραση, πονοκεφάλους, δυσκολία στην ανάγνωση, καταπόνηση των ματιών και κλείσιμο του ενός ματιού, όταν βλέπετε αντικείμενα μακριά ή όταν βρίσκεστε σε έντονο φως. Οι ασθενείς μπορεί να μην έχουν συμπτώματα, παρότι η οφθαλμική απόκλιση (διαφορά) μπορεί να γίνει αντιληπτή από άλλους. Η διαλείπουσα εξωτροπία μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει γυαλιά, μπαλώματα στα μάτια, ασκήσεις ή/και χειρουργική επέμβαση στους μύες του ενός ή και των δύο ματιών.
Ένας άλλος τύπος στραβισμού ονομάζεται βρεφική εσωτροπία
Αυτή η κατάσταση χαρακτηρίζεται από μεγάλη στροφή και των δύο ματιών προς τα μέσα. Επηρεάζει τα βρέφη και ξεκινά πριν από την ηλικία των 6 μηνών. Συνήθως, δεν υπάρχει σημαντική υπερμετρωπία και τα γυαλιά δε διορθώνουν τον στραβισμό. Η στροφή προς τα μέσα μπορεί να ξεκινήσει σε ακανόνιστη βάση, ωστόσο σύντομα γίνεται σταθερή. Είναι παρούσα όταν το παιδί κοιτάζει είτε μακριά είτε κοντά. Η θεραπεία αυτού του τύπου στραβισμού είναι η χειρουργική επέμβαση στους μύες του ενός ή και των δύο ματιών για τη διόρθωση της ευθυγράμμισης των οφθαλμών.
Οι ενήλικες μπορεί επίσης να εμφανίσουν στραβισμό. Συνηθέστερα, η οφθαλμική κακή ευθυγράμμιση στους ενήλικες οφείλεται σε εγκεφαλικό. Ωστόσο, μπορεί να συμβεί κι από σωματικό τραύμα ή από παιδικό στραβισμό που δεν είχε αντιμετωπιστεί προηγουμένως και έχει υποτροπιάσει ή εξελιχθεί. Ο στραβισμός στους ενήλικες μπορεί να αντιμετωπιστεί με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης των ασκήσεων, του μπαλώματος των ματιών, και της χειρουργικής επέμβασης του στραβισμού.
Πόσο συχνός είναι ο στραβισμός;
Υπολογίζεται ότι το 4% του πληθυσμού των ΗΠΑ, ή περίπου 13 εκατομμύρια άνθρωποι, έχουν στραβισμό.
Τι προκαλεί τον στραβισμό;
Ο στραβισμός προκύπτει όταν παρατηρείται ανωμαλία του νευρομυϊκού ελέγχου της κίνησης των ματιών. Η κατανόησή μας για αυτά τα κέντρα ελέγχου στον εγκέφαλο είναι μικρή και εξακολουθεί να εξελίσσεται. Λιγότερο συχνά, υπάρχει πρόβλημα με τον πραγματικό μυ των ματιών. Ο στραβισμός είναι συχνά κληρονομικός, με περίπου 30% των παιδιών με στραβισμό να έχουν ένα μέλος της οικογένειας με παρόμοιο πρόβλημα.
Άλλες καταστάσεις που σχετίζονται με το στραβισμό περιλαμβάνουν:
- Μη διορθωμένα διαθλαστικά σφάλματα.
- Κακή όραση στο ένα μάτι.
- Εγκεφαλική παράλυση.
- Σύνδρομο Down (20-60% αυτών των ασθενών προσβάλλονται).
- Υδροκεφαλία (συγγενής νόσος που οδηγεί σε συσσώρευση υγρού στον εγκέφαλο).
- Όγκοι εγκεφάλου.
- Εγκεφαλικό επεισόδιο (η κύρια αιτία στραβισμού στους ενήλικες).
- Τραυματισμοί στο κεφάλι, που μπορεί να βλάψουν την περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο της κίνησης των ματιών, τα νεύρα που ελέγχουν την κίνηση των ματιών και τους μύες των ματιών.
- Νευρολογικά (νευρικό σύστημα) προβλήματα.
- Νόσος του Graves (υπερπαραγωγή θυρεοειδικών ορμονών).
Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα του στραβισμού;
Μέχρι την ηλικία των 3 έως 4 μηνών, τα μάτια ενός βρέφους θα πρέπει να μπορούν να εστιάζουν σε μικρά αντικείμενα και τα μάτια να είναι ίσια και ευθυγραμμισμένα. Ένα βρέφος 6 μηνών θα πρέπει να μπορεί να εστιάζει σε αντικείμενα τόσο κοντά όσο και μακριά.
Ο στραβισμός εμφανίζεται συνήθως σε βρέφη και μικρά παιδιά και πιο συχνά όταν το παιδί είναι στην ηλικία των 3 ετών. Ωστόσο, τα μεγαλύτερα παιδιά, ακόμη κι οι ενήλικες, μπορούν να αναπτύξουν στραβισμό. Η ξαφνική εμφάνιση στραβισμού, ειδικά με διπλή όραση, σε μεγαλύτερο παιδί ή ενήλικα θα μπορούσε να υποδεικνύει μια πιο σοβαρή νευρολογική διαταραχή. Εάν συμβεί αυτό, καλέστε αμέσως το γιατρό σας.
Μια πάθηση που ονομάζεται ψευδοστρραβισμός (ψευδής στραβισμός) συμβαίνει όταν σ’ ένα μωρό φαίνεται να υπάρχουν σημάδια στραβισμού, ενώ στην πραγματικότητα οι οφθαλμοί είναι ευθυγραμμισμένοι και στοχεύουν προς την ίδια κατεύθυνση. Ο ψευδοστρεβισμός μπορεί να προκληθεί από επιπλέον δέρμα που καλύπτει τις εσωτερικές γωνίες των ματιών και/ή μια επίπεδη ρινική γέφυρα. Καθώς το πρόσωπο του μωρού αναπτύσσεται και μεγαλώνει, τα μάτια θα δείχνουν πλήρως ευθυγραμμισμένα.
Πώς γίνεται η διάγνωση του στραβισμού;
Οποιοσδήποτε ηλικίας άνω των 4 μηνών που φαίνεται να έχει στραβισμό θα πρέπει να υποβληθεί σε πλήρη οφθαλμολογική εξέταση από παιδοφθαλμίατρο, με επιπλέον χρόνο για εξέταση του τρόπου εστίασης και κίνησης των ματιών. Η εξέταση μπορεί να περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
- Ιστορικό ασθενούς (για τον προσδιορισμό των συμπτωμάτων που έχει ο ασθενής, το οικογενειακό ιστορικό, τα γενικά προβλήματα υγείας, τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται και οποιεσδήποτε άλλες πιθανές αιτίες συμπτωμάτων).
- Οπτική οξύτητα (διαβάζοντας γράμματα από έναν πίνακα ματιών ή εξέταση της οπτικής συμπεριφοράς μικρών παιδιών).
- Διάθλαση (έλεγχος των ματιών με μια σειρά διορθωτικών φακών για τη μέτρηση του τρόπου με τον οποίο εστιάζουν το φως). Τα παιδιά δεν χρειάζεται να είναι αρκετά μεγάλα για να δίνουν προφορική ανατροφοδότηση όταν ελέγχουν για γυαλιά.
- Δοκιμές ευθυγράμμισης και εστίασης.
- Εξέταση μετά από διαστολή (διεύρυνση) των κόρης για τον προσδιορισμό της υγείας των εσωτερικών οφθαλμικών δομών.
Πώς αντιμετωπίζεται ο στραβισμός;
Οι επιλογές θεραπείας περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
- Γυαλιά οράσεως ή φακοί επαφής: Χρησιμοποιούνται σε ασθενείς με μη διορθωμένα διαθλαστικά σφάλματα. Με τους διορθωτικούς φακούς, τα μάτια θα χρειαστούν λιγότερη προσπάθεια εστίασης και μπορεί να παραμείνουν ίσια.
- Φακοί Prism: Ειδικοί φακοί που μπορούν να κάμψουν το φως που εισέρχεται στο μάτι και να συμβάλουν στη μείωση της ποσότητας στροφής του ματιού που πρέπει να κάνετε ώστε να κοιτάξετε αντικείμενα.
- Ορθοπτική (ασκήσεις ματιών): Μπορεί να λειτουργήσει σε ορισμένους τύπους στραβισμού, ιδιαίτερα σε ανεπάρκεια σύγκλισης (μια μορφή εξωτροπίας).
- Φάρμακα: Οφθαλμικές σταγόνες ή αλοιφές. Επιπλέον, οι ενέσεις αλλαντοτοξίνης τύπου Α (όπως το Botox) μπορούν να αποδυναμώσουν έναν υπερδραστήριο μυ του ματιού. Αυτές οι θεραπείες μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ή αντί για χειρουργική επέμβαση, ανάλογα με την κατάσταση του ασθενούς.
- Μπάλωμα: Για τη θεραπεία της αμβλυωπίας, όταν ο ασθενής την έχει ταυτόχρονα με τον στραβισμό. Η βελτίωση της όρασης μπορεί επίσης να βελτιώσει τον έλεγχο της κακής ευθυγράμμισης των ματιών.
- Χειρουργική επέμβαση οφθαλμικών μυών: Η χειρουργική επέμβαση αλλάζει το μήκος ή τη θέση των μυών των ματιών, έτσι ώστε τα μάτια να ευθυγραμμίζονται σωστά. Αυτό γίνεται με γενική αναισθησία. Μερικές φορές προσφέρεται στους ενήλικες ρυθμιζόμενη χειρουργική επέμβαση στραβισμού, όπου οι θέσεις των οφθαλμικών μυών προσαρμόζονται μετά την επέμβαση.
Τι μπορεί να συμβεί εάν ο στραβισμός δεν αντιμετωπιστεί;
Μερικοί πιστεύουν ότι τα παιδιά θα ξεπεράσουν τον στραβισμό ή ότι θα βελτιωθεί από μόνος του. Στην πραγματικότητα, μπορεί να επιδεινωθεί εάν δεν αντιμετωπιστεί.
Εάν τα μάτια δεν είναι σωστά ευθυγραμμισμένα, μπορεί να προκύψουν τα ακόλουθα:
- Αμβλυωπία ή μόνιμη κακή όραση στο γυρισμένο μάτι. Όταν τα μάτια κοιτάζουν προς διαφορετικές κατευθύνσεις, ο εγκέφαλος λαμβάνει δύο εικόνες. Για να αποφευχθεί η διπλή όραση, ο εγκέφαλος μπορεί να αγνοήσει την εικόνα από το γυρισμένο μάτι, με αποτέλεσμα την κακή ανάπτυξη της όρασης σε αυτό το μάτι.
- Θολή όραση, η οποία μπορεί να επηρεάσει την απόδοση στο σχολείο και στην εργασία και την απόλαυση των χόμπι και των ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων.
- Καταπόνηση των ματιών.
- Κούραση.
- Πονοκέφαλοι.
- Διπλή όραση.
- Κακή τρισδιάστατη (3-Δ) όραση.
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση (από αμηχανία για την εμφάνισή του).
Είναι επίσης πιθανό ότι με τη μη διάγνωση του στραβισμού, ένα σοβαρό πρόβλημα (όπως ένας όγκος στον εγκέφαλο που προκαλεί την πάθηση) μπορεί να αγνοηθεί.
Τι μπορεί να αναμένεται μετά τη θεραπεία για το στραβισμό;
Ο ασθενής θα πρέπει να επισκεφθεί τον γιατρό, ώστε να γνωρίζει εάν έχει ανταποκριθεί στις θεραπείες και να κάνει προσαρμογές, όταν κρίνεται απαραίτητο.
Στην περίπτωση των παιδιών με στραβισμό, όταν η πάθηση εντοπιστεί έγκαιρα και αντιμετωπιστεί σωστά, μπορεί να οδηγήσει σε εξαιρετική όραση και αντίληψη βάθους και μπορεί να προστατεύσει από την απώλεια της όρασης.
Συνεπώς, η επίσκεψη στον οφθαλμίατρο κρίνεται αναγκαία, ώστε να ελεγχθεί η γενικότερη υγεία και κατάσταση των οφθαλμών.
Πηγή:
clevelandclinic.com